Er is geen alternatief voor onze democratische staatsinrichting. Tenminste, dat is wat er bij ons met de paplepel wordt ingegoten.
Maar klopt dat wel?
Dictatuur als alternatief, daar zullen we hier niet op ingaan, maar hoe is het met het anarchisme of libertarisme? Deze laatste zou zeker een frisse blik op de inrichting van onze samenleving tot gevolg kunnen hebben.
Omdat de ontevredenheid over het functioneren van onze democratie groeit, komen ook de twijfels of dit allemaal wel zo ideaal is. De overheid voelt zich geroepen allerlei maatregelen te treffen die deze twijfels moeten ontkrachten. Een voorbeeld hiervan betreft, zoals zo vaak, direct onze kinderen: de verplichte “Burgerschapsvorming” in het onderwijs, een nieuw onderdeel van de staatsopvoeding. Waarom de leerplicht is ingevoerd beschreven we overigens al in dit artikeltje. Of wat dacht u van de politieke stemmen die suggereren dat nepnieuws een gevaar voor de democratie is? In feite een opzetje voor het Ministerie van Waarheid waar het, weliswaar onder een ander vaandel, heen gaat.
Onderaan dit bericht plaatsen we een zeer verhelderende lezing van Prof. Rainer Mausfeld met als titel: “De angst van de machtselite voor het volk”. Het lijkt aanvankelijk een beetje volhouden, maar de meesten zullen uiteindelijk gepakt worden door deze zeer leerrijke lezing. Een aanrader voor diegenen die echt willen weten hoe het zit met de schijndemocratie.
Ja, de democratie laat af en toe te wensen over maar er is echt geen alternatief, we moeten het alleen nog democratischer maken!
Wat is dan “nog democratischer” en wat is democratie überhaupt?
Dit is eigenlijk een heel normale vraag, maar stellen we deze ook?
In een democratie worden beslissingen genomen met meerderheid van stemmen. De consequentie van deze besluitvorming is dat het individuele belang ondergeschikt is aan de meerderheid, niet te verwisselen met het algemeen belang! Is dit terecht en is dit wat wij als rechtvaardig aanvaarden?
In gewone organisaties, voetbalclub, carnavalsvereniging maar ook binnen bedrijven, beschouwen we het als rechtmatig dat iemand die echt “meedoet”, mag meepraten, mag vormgeven en mee mag beslissen. Iemand die alleen wil beslissen en zich er verder buiten houdt, moet ophoepelen.
Dit is terecht en komt vanuit een diep verankert gevoel van rechtvaardigheid in ons.
Wanneer we dit laatste naar onze huidige democratische staatsinrichting vertalen, blijkt dat er heel veel mensen beslissingen nemen bij zaken waarbij ze zelf niet “meedoen”. Staatsmannen beslissen over zaken waarvan ze zelf helemaal niet betroffen zijn, ze vinden het dan dus “beter” voor de ander. Dit ervaren we, eventueel onbewust, niet alleen als onrechtvaardig, maar het leidt onvermijdelijk tot innerlijke opstand. Immers, we hebben als mens de innerlijke drang om vrij en onafhankelijk te zijn, beslissingen die ons eigen leven aangaan willen we zelf nemen. Een natuurlijk anarchisme zou je kunnen zeggen, leeft in ieder gezond mens.
Anarchisme, maar zeker ook Libertarisme, bieden goede handvatten om te begrijpen dat democratie alleen niet voldoende kan zijn. Er zijn dus blijkbaar gebieden waar democratische besluitvorming onvermijdelijk tot opstand leidt. Democratie in een gebied waar zij niet thuis hoort, is de dictatuur van de “meerderheid”.
Anarchie in het verkeer
De hardcore anarchist wijst elke vorm van een hogere macht af. Geen mens mag onderworpen zijn aan een hogere autoriteit.
Toch zullen we met elkaar afspraken willen en ook moeten maken over het gedrag van de individuele mensen of bedrijven binnen onze samenleving. Wat vinden we met elkaar van wat wel of niet mag? (dit is cultuurgebonden.) Aan welke regels moeten bedrijven zich houden die binnen onze samenleving actief willen zijn? Willen we in ons land kernenergie?
We kunnen en moeten afspraken met elkaar maken, deze kunnen democratisch besloten worden maar alleen dan, wanneer deze afspraken (regels, wetten) voor iedereen in gelijke mate gelden.
Bij de vraag naar kernenergie zijn we allen in gelijke mate van betroffen. Maar de vraag waar deze centrale dan gebouwd moet gaan worden, kan weer niet democratisch besloten worden. Want hier lijkt het mij persoonlijk het beste dat deze niet in mijn tuin geplaatst wordt maar bij de buurman. Deze vraag betreft dus niet iedereen in gelijke mate. Deze beslissing kan alleen genomen worden op basis van kennis van zaken en vaardigheden vanuit deskundigheid.
Ook zal niemand ontkennen dat het handig is dat we in het verkeer afspraken hebben gemaakt. Dit vermijdt veel persoonlijke en materiële schade. Of we verkeersregels moeten hebben kunnen we met elkaar (democratisch) besluiten, hoe deze regels eruit gaan zien, kan alleen op basis van kennis en vaardigheid gebeuren en kan niet via de democratische weg verlopen.
Verschillende besluitprocessen
Hierboven hebben we twee verschillende besluitprocessen benoemt. De democratische weg en het besluitproces op basis van kennis en vaardigheden.
Er bestaat echter nog een derde gebied met een eigen besluitproces.
Het natuurlijk anarchistische gevoel wat in elk mens sluimert, betreft onszelf. Wanneer het uitsluitend mijzelf betreft, duld ik geen autoriteit, het is de innerlijke opstand. Wanneer ik de kinderschoenen ontgroeit en volwassen ben, wil ik heer en meester zijn over mijn eigen leven. Ik bepaal zelf wat goed voor mij is. Ik denk en geloof wat ik wil en vorm mijn eigen wereld- en mensbeeld.
Het is mijn keuze welk nieuws ik lees en ik duld geen censuur. Ik wil me vrij kunnen ontwikkelen of mijn leven verkwanselen achter de spelconsole (of smartphone). En wanneer het over de opvoeding van mijn kinderen gaat, wil ik deze vanuit mijn visie over mens en wereld opvoeden en daar heeft iedereen zich (ongevraagd) buiten te houden.
In dit laatste gebied, het gebied van religie, individuele ontwikkeling of opvoeding, kunnen besluiten alleen genomen worden op basis van de individuele vrijheid. Gebeurt dit niet, dan heerst de democratische meerderheidsdictatuur of de machtsbeluste betweter.
De machthebbers
Wanneer we deze drie besluitprocessen, die samenhangen met diep verankerde menselijke behoeftes, geen eigen plek binnen de samenleving toewijzen en we ons niet bewust worden van de gevolgen wanneer deze tegen elkaar uitgespeeld worden, kan dit alleen chaos, ontevredenheid en verdeeldheid tot gevolg hebben.
En dit laatste is vooral zeer wenselijk voor de heersende macht.
Het alternatief leidt tot veel minder democratie
Op WakkerMens beschrijven we een zicht op de samenleving die niet als recept of methode gelezen kan worden. Veelmeer willen we stof tot nadenken geven, want elke werkelijke verandering zou in onszelf moeten ontstaan. Want wanneer we dit niet zelf aangaan, zullen de veranderingen, die gewoon komen, niet het interesse van de mensen dienen.
Op deze pagina wijzen we op drie gebieden binnen de samenleving die elk hun eigen logica hebben en dientengevolge ook een eigen plek in ons bewustzijn moeten krijgen. Want hoe krijg je anarchie en een wenselijke staatsordening samen? Hoe maak je de noodzakelijke individuele vrijheid mogelijk, terwijl ook onze mede-wereldburgers recht hebben op dat wat de aarde in samenwerking met de mens voortbrengt?
We onderscheiden op de hierboven genoemde pagina drie gebieden:
- Het culturele leven, het gebied waar we allen van elkaar verschillen. Hierbinnen zou de individuele vrijheid moeten heersen en door het rechtsleven gewaarborgd moeten worden. Hier worden beslissingen vanuit de individuele vrijheid genomen.
- Het rechtsleven is het gebied waar we allen gelijk zijn. Hier maken we met elkaar afspraken die we in regels en wetten formuleren. Deze afspraken kunnen alleen zaken betreffen die ons allen in gelijke mate aangaan. Dit is het gebied waar de democratische staat haar gelding heeft, beslissingen worden met meerderheid van stemmen genomen.
Wanneer we de realiteit echter bekijken, zien we dat de eigenlijke en enige legitieme opgave van de staat door deze zelfde staat met voeten getreden wordt. - In het economisch leven dragen we zorg voor elkaars behoeften. Hier vindt de warenproductie, circulatie en consumptie plaats. In het economische leven zouden besluiten op basis van kennis en vaardigheden moeten plaatsvinden, binnen het kader van regels die we samen in het rechtsleven vorm hebben gegeven. Zoals in het culturele leven kunnen ook hier geen besluiten op basis van een meerderheid worden genomen.
Zo gezien, blijft er slechts een klein gebied over, waar democratische besluitvorming op z’n plaats is. De staat zal dus een tamelijk heftige slankheidskuur moeten ondergaan. Dit is niet in de zin van de machtelite. Afrekenen met de mythe dat de democratie zaligmakend is en inzien dat dit op slechts een beperkt gebied toepasbaar is. Het credo is dus, tegenover de huidige situatie, veel minder democratie en veel minder staat!
De angst van de Machtelite voor het Volk
Een lezing van Prof. Rainer Mausfeld.
