Een bericht van Anton Isaev
Verscheen in september 2020
in het tijdschrift Gezond Verstand
De westerse ambitie om macht in Oost-Europa te vergroten manifesteert zich in de vorm van wekenlange protesten in Belarus. De Verenigde Staten, de Europese Unie en Belarussische oppositie erkennen niet langer het presidentschap van Aleksandr Loekashenko. Zijn recente verkiezingsoverwinning zou middels fraude behaald zijn. Een aantijging waarvoor geen bewijzen zijn aangedragen. Niettemin wil de EU sancties tegen Belarus instellen. Loekashenko spreekt van een door de VS gecoördineerde staatsgreep.
Sinds de jaren negentig vonden meerdere door Washington aangestuurde omverwerpingen van regimes plaats, die kleurenrevoluties worden genoemd. Deze bestaan uit het aanwakkeren van een heersende ontevredenheid, middels ngo’s, en dat te laten escaleren naar massale volksprotesten. De revolutie kan dan tot stand komen zonder militair ingrijpen. Zowel Loekashenko als het Kremlin zijn ervan overtuigd dat Belarus in een kleurenrevolutie terecht is gekomen. Poetin spreekt er openlijk over tijdens interviews.
Een belangrijke aanwijzing daarvoor waren voorbereidingen op een staatsgreep lang voordat de verkiezingen plaatsvonden. In 2019 en begin van dit jaar schonk de VS ongeveer 20 miljoen dollar aan verschillende ngo’s. Het geld werd gebruikt voor het opzetten van een netwerk van vermeende onafhankelijke bloggers en social media-profielen om Belarussische activisten te organiseren.
De kleurenrevolutie in Belarus kan te maken hebben met met de weigering van president om zich te onderwerpen aan de door de WHO opgelegde corona maatregelen. Loekashenko’s recept was om veel wodka te drinken en sauna’s te nemen. Daarmee stak hij meer dan enig ander regeringshoofd de draak met wat er in de rest van wereld plaats vond. De IMF is gebleken één van de krachtigste pleitbezorgers te zijn voor de bijzondere maatregelen. In juni lichtte Loekashenko zijn kabinet in over hoe deze organisatie op ongebruikelijke wijze macht over hem wilde afdwingen.
De economie van Belarus verkeert in een hulpbehoevende situatie. De IMF bood hulp bestaande uit 940 miljoen dollar onder voorwaarde dat ook Belarus draconische coronamaatregelen vergelijkbaar met die in Zuid-Europese landen zou invoeren. Na Loekashenko’s weigering dit spel mee te spelen, braken de protesten uit en verscheen in juli plotseling een kersverse oppositieleider. Svetlana Tichanovskaja, de vrouw van een YouTube-blogger die zelf niet aan de presidentsverkiezingen mocht deelnemen. Met Europese media en politici als steun, houdt zij het Belarussische volk een belofte voor: democratie en welvaart.
Een onderwerping van Belarus aan een prowesters leiderschap, dat op de Amerikaanse verlanglijst staat, zou een klap voor Rusland betekenen. Niet alleen neemt Belarus geografisch gezien een strategische plaats in, ook is de Wit-Russische krijgsmacht een belangrijke militaire troef voor het Kremlin.
Loekashenko is een geslepen politicus die lange tijd balanceerde tussen het behouden van Belarussische neutraliteit en het met mate ontwikkelen van samenwerking met Europa. De loyaliteit van het volk kon hij redelijk goed behouden met hulp van energiesubsidies uit Rusland. Deze combinatie heeft nu een minder effectieve uitwerking. Loekashenko waarschuwt dat ‘nadat Belarus is gevallen, Rusland spoedig aan de beurt zal zijn’.
Tijdens een ontmoeting met Poetin op 14 september werd nog eens onderstreept dat Poetin duidelijk erkent dat het land van zijn gesprekspartner kan worden gezien als de laatste buffer tussen Rusland en de NAVO. Verplichtingen jegens Moskou van hun grote buurland baart politici van Polen en de Baltische staten zorgen. Zij zijn belast met nog onverwerkt zeer uit Sovjettijden en nemen een felle positie in tegen de Russische Federatie. Zij waarschuwen nu voor wat zij typeren als een ‘zachte annexatie’ zoals met de Krim gebeurde, mocht de EU geen actie ondernemen. Inmiddels heeft Loekashenko de grenzen met Polen en Litouwen – uitgesproken aanhangers van NAVO-doelstellingen – laten sluiten
