Dit bericht is verschenen bij Follow the Money
Op basis van tientallen gesprekken met betrokkenen reconstrueert Sam Gerrits hoe de NAM jarenlang de schadeclaims van gedupeerden heeft getraineerd. De schade-experts die de NAM inzette, waren vaak niet deskundig en liepen aan de leiband van Shell; contra-experts werden gedwarsboomd.
Dit stuk in 1 minuut
- Shell en Exxon hebben decennialang schade door gaswinning ontkend. Pas na de aardbeving in Huizinge van 2012 werd een schadeloket geopend.
- Shell en Exxon doen er alles aan om correcte schadeafhandeling te frustreren, en gaan hierin heel ver. Ze worden daarbij geholpen door een aantal bedrijven: Arcadis, Witteveen+Bos, Archipunt, NSTB.
- Aan de schadeafhandeling door de NAM is in totaal bijna 1,7 miljard uitgegeven. Daarvan heeft de staat – en dus: de belastingbetaler – circa 1,1 miljard betaald; Shell en Exxon elk slechts circa 310 miljoen.
- Dat geld komt niet ten goede aan schadevergoedingen, maar hoofdzakelijk aan door de NAM ingeschakelde schade-experts.
Dit verhaal begint in 1959, bijna zestig jaar geleden. Jan de Quay van de Katholieke Volkspartij (KVP) bestuurde het land. De eerste DAF auto’s kwamen in Eindhoven uit de fabriek, de eerste Barbiepoppen uit de mallen van Mattel in Californië. Alaska en Hawaï sloten zich als 49e en 50e staat bij Amerika aan. En in Slochteren werd gas gevonden in de bietenakker van boer Boon. Dat bleek al gauw het grootste gasveld van Europa te zijn.
Nederland was dankzij haar grote bevolkingsdichtheid de perfecte plek om een aardgasnet aan te leggen. De Texaanse Exxon-ingenieur Douglass Murray Stewart rekende de toenmalige minister van Economische Zaken Jan de Pous voor dat de staat, door gas direct aan huishoudens te verkopen, drie keer zoveel kon verdienen als wanneer ze het aan elektriciteitscentrales verkocht. De staat zou zo 90 procent van de winst krijgen; het plan van Stewart vond gehoor.
Exxon sloot een akkoord met Shell en samen vormden ze de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Op 4 maart 1963 sloten de Staatsmijnen, tegenwoordig Energie Beheer Nederland, een overeenkomst met het huidige Shell en ExxonMobil; minister De Pous tekende. Zeker een halve eeuw heeft het ministerie van Economische Zaken deze overeenkomst geheim gehouden. Pas in januari van dit jaar werd het document door de Groningse boer Sijbrand Nijhoff doorgespeeld aan het Dagblad van het Noorden.
Lees verder bij Follow the Money
