De vaccinatie marketingmachine van de overheid draait weer op volle toeren. Allerlei suggesties voor het invoeren van pressiemiddelen om dissidente ouders desnoods m.b.v. wettelijke maatregelen te dwingen om hun bezwaren terzijde te schuiven, rollen over het politieke toneel. Het is niet moeilijk om hierin allerlei emoties te ontwaren. Heilige verontwaardiging over de harteloosheid van deze lieden waarmee ze hun kwetsbare kinderen blootstellen aan ongeoorloofde risico’s maken dat de alom geprezen vrijheid ineens niet meer geldig is voor deze groep kritisch denkende Nederlanders.
Er staan grote belangen op het spel en daarom alleen al is het de moeite waard om het proces eens aan een nadere analyse te onderwerpen.
Het proces begrijpen
Voor een goed begrip van het proces is het van belang om een aantal basale psychologische inzichten uit de kast te halen.
Voor de eerste wil ik verwijzen naar het lezenswaardige boek “Ons feilbare denken” van de erudiete wetenschapper en Nobelprijswinnaar Daniël Khaneman. Op www.bol.com wordt deze wetenschapper als volgt geïntroduceerd:
“Daniel Kahneman is emeritus hoogleraar psychologie aan Princeton University en hoogleraar Public Affairs aan de Woodrow Wilson School of Public and International Affairs. Hij is de schrijver van het bekende ‘Thinking Fast and Slow’ (Ons feilbare denken). Daniel Kahneman is de grondlegger van de gedragseconomie en de geluksstudies. Hij maakte korte metten met het idee van de rationeel calculerende mens die in zijn eigen voordeel handelt. Daarvoor in de plaats introduceerde hij de feilbare menselijke psyche in de economie, gekenmerkt door gebrekkig oordeelsvermogen in onzekere omstandigheden (onderstreping van mij).”
Hij beschrijft in dit voortreffelijke boek o.a. het bestaan van twee beslissystemen waar de menselijke psychie gebruik van maakt. Systeem 1 en Systeem 2 genoemd. Systeem 1, en ik vat het even samen in eigen bewoordingen, staat voor het meer emotioneel gestuurde beslissysteem. Het is snel, niet na te rekenen en foutgevoelig. Systeem 2 is het meer rationeel gestuurde beslissysteem, het is langzaam, wél na te rekenen en veel minder foutgevoelig.
Kahneman beschrijft de interactie tussen beide beslissystemen op pag. 111 als volgt:
“Zelfkritiek is een van de functies van Systeem 2. In de context van attitude gedraagt Systeem 2 zich echter meer als verdediger van de emoties van Systeem 1 dan als criticus van die emoties – eerder als goedprater dan als politieagent. In de zoektocht naar informatie en argumenten is Systeem 2 vooral gebonden aan informatie die consistent is met heersende opvattingen en is het weinig geïnteresseerd in het in twijfel trekken van het een en ander. Een actief, op samenhang gericht Systeem 1 draagt oplossingen aan bij een gedwee Systeem 2.”
De voor de hand liggende en prangende vraag bij de onderhavige discussie is, gelet op het voorgaande, of de overheid gebruik maakt van informatie die vooral een appèl doet op Systeem 1 of meer op Systeem 2.
