Dit bericht verscheen bij De Blauwe Tijger
Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft de jagers in het vizier. Terwijl in de maatschappij de onrust groeit over illegaal wapenbezit en er bijna wekelijks wordt bericht over schietpartijen en afrekeningen in het criminele circuit, scherpt de minister de controle op de jachtwapens aan. Dit leidde tot de invoering van de e-screener.
Is er een probleem met jagers en hun wapenvergunning? Daarvan lijkt geen sprake te zijn. De toekenning van een wapenvergunning, de jaarlijkse verlenging en de controle daarop zijn al bijzonder goed geregeld. Toch voerde het ministerie het afgelopen jaar een bizarre maatregel in. Iedereen met een wapenvergunning moet een digitale test invullen op basis waarvan de politie een risicoprofiel kan vaststellen.
Deze e-screener is ontwikkeld door het Trimbos instituut en het TNO en biedt de politie de mogelijkheid om met de betrokken aanvrager dieper in te gaan op risico-indicaties. Hiertoe moet de aanvrager maar liefst 100 vragen beantwoorden over zijn gewoonten, zijn jeugd, morele opvattingen et cetera. Enkele voorbeelden van de vragen die moeten worden beantwoord: Gooit u papierafval op de grond als er geen prullenbak in de buurt is? Heeft u weleens iets slechts of gemeens verteld over een ander? Was u als kind weleens brutaal tegen uw ouders? Wast u altijd uw handen voor een maaltijd? Vindt u dat het huwelijk een ouderwetse zaak is die net zo goed kan worden afgeschaft? Elke vraag moet met ja of nee beantwoord worden. Het meest voor de hand liggende antwoord – dat gaat u geen bal aan! – staat er niet tussen.
Hier is dus een overheid aan het werk die zonder duidelijke noodzaak een groep burgers psychologisch wil uithoren. Ik vind dit een griezelige ontwikkeling. Deze digitale test is bovendien zo ingesteld dat vooral mensen die de test ‘voorbeeldig’ invullen als risico worden gezien. De jager van wie ik de uitslag onder ogen kreeg, was ingegaan op de uitnodiging en had de honderd vragen in 45 minuten naar eer en geweten ingevuld. Vier dagen later stond de politie voor de deur om zijn jachtakte, wapens en munitie in te nemen. De reden was dat zijn antwoorden ‘te sociaal wenselijk’ waren en hij de test te ‘braaf’ had ingevuld. De Nederlandse Jagersvereniging meldt dat veruit de meeste intrekkingsbesluiten zijn gebaseerd op dit kenmerk van ‘sociale wenselijkheid’.
Vanaf het begin is er kritiek geweest op deze e-screener. Waarom is het ministerie er dan toch mee doorgegaan? De Nederlandse Jagersvereniging denkt dat het de minister eigenlijk om iets anders te doen is. Namens die vereniging wijst mr. P.M. Timmer-Arends erop dat het wel heel toevallig is dat de e-screener versneld werd ingevoerd nadat de Hoge Raad had geoordeeld dat de politie Hollands Midden onrechtmatig had gehandeld in de zaak van de Alphense schutter Tristan van der Vlis: “Terwijl de Hoge Raad oordeelde dat de politieregio Hollands Midden onrechtmatig handelde door de schutter een verlof te geven voor het voorhanden hebben van een vuurwapen verlegde de korpschef onder verantwoordelijkheid van de Minister zijn aandacht naar de groep mensen die niet eerder voor problemen had gezorgd. Het is een reflex die tot op de dag van vandaag door belanghebbende(n) niet wordt begrepen.”
Het is de ironie van deze zaak dat een overheid die zelf gefaald heeft, zijn greep op de burger wil versterken door deze digitaal te gaan screenen. Deze e-screener is daarmee symptomatisch voor een overheid die het contact met de burger verliest en deze met digitale middelen in zijn greep probeert te krijgen. Denk hierbij ook aan de discussie over SyRi (Systeem Risico Indicatie): een systeem van de overheid dat persoonsgegevens van burgers aan elkaar koppelt om fraude, misbruik en overtredingen op te sporen. Laat de e-screener dan tenminste deze risico-analyse hebben opgeleverd: ook de burger die ‘voorbeeldig’ blijkt te zijn kan het wantrouwen van de overheid over zich afroepen. U bent gewaarschuwd!
Dit bericht verscheen bij De Blauwe Tijger
