MH17 en de Nederlandse rechtspraak

Iedere keer als er weer op gewezen moet worden hoe slecht Poetin wel niet is, wordt de MH17 weer uit de kast getrokken. Het gaat al lang niet meer om het leed dat de families van de slachtoffers is toegevoegd – de MH17 is een politiek instrument geworden. Ook gaat het niet om rechtvaardigheid of gerechtigheid, het hier plaatsvindende proces draagt de kenmerken van een show-proces, het resultaat staat al van tevoren vast, namelijk: de Russen zijn schuldig. Toen het proces echt van start zou gaan (maart 2020) bleek al gauw dat de bewijzen heel mager waren, en na de eerste hoorzitting werd het geheel een weekje uitgesteld – en toen kwam er gelukkig Corona en niemand had meer aandacht voor de rechtszaak. Men zegt weleens “van uitstel komt afstel”, maar desondanks suddert de rechtszaak nog steeds voort.
De openbare aanklager heeft nu levenslang geëist voor de vier verdachten.
Dit was voor de Russische pers de aanleiding om weer eens aandacht aan het neerstorten van de MH17 te besteden.
In de juristerij is het een aloud beginsel om beide kanten van het verhaal te horen.⁽¹⁾Een artikel van het AD kan als een voorbeeld van de Nederlands verslaggeving gelden. De nadruk ligt op het leed van de nabestaande, terwijl er bijna niets over de juridische kant van het proces vermeld wordt.  Omdat we hier alleen de Nederlandse visie onder ogen krijgen, heb ik twee berichten uit de Komsomolskaja Pravda van 20 en 21 december 2021 vertaald. Het eerste artikel doet verslag van de rechtszaak en het tweede is een uitgebreide analyse van de crash van MH17. 

Het MH17 Proces: aanklager eist levenslange gevangenisstraf voor vier Russische onderdanen

Tijdens het proces in Den Haag werd de eis voorgelezen om voormalige DNR-strijders te arresteren

“Wij eisen dat de verdachten Girkin, Doebinski, Poelatov en Chartsjenko tot levenslange gevangenisstraf worden veroordeeld voor het neerhalen van het vliegtuig in een georganiseerd groepsverband, wat geleid heeft tot de dood van 298 mensen,” kondigde officier van justitie Manon Ridderbeks tijdens een zitting van de rechtbank aan.

Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft tijdens het proces in Den Haag over het neerstorten van de Boeing MH17 in het luchtruim boven de Donbass in de zomer van 2014, de eis verkondigd tegen degenen die in de ogen van het ministerie verantwoordelijk zijn voor het neerschieten van het passagiersvliegtuig.

Zeven en een half jaar heeft het onderzoek geduurd, dat vooral gebaseerd was op anonieme getuigenverklaringen van getuigen die ook niet verder geïdentificeerd konden worden, omdat zij geheim gehouden moesten worden. Dubieuze experten-verklaringen, die voorbijgingen aan de argumenten van de fabrikant van de raket, die de Boeing had geraakt. Hoewel door documenten kon worden aangetoond dat de Boeing is neergeschoten door een raket die in gebruik was van het Oekraïense leger…

Het Nederlandse openbaar ministerie heeft een arrestatiebevel tegen de verdachten uitgevaardigd, niettegenstaande de argumentatie van de Russische gezagsdragers, die de aanklacht in Den Haag tegenspreken. De verdediging heeft nu tot maart de tijd haar tegenargumenten voor te dragen. Wat, gezien de partijdigheid van het proces over de Boeing, en het feit dat al het bewijsmateriaal dat voor een betrokkenheid van de Oekraïne sprak door de aanklager werd verworpen en vermoedelijk niet zal kunnen opwegen tegen het bewijsmateriaal van de aanklacht.

Geheime getuigen en geplant bewijsmateriaal: wie heeft de Maleisische Boeing boven de Donbass neergeschoten?

Speciaal correspondent van de Komsomolskaja Pravda, Alexander Kots onderzoekt de achtergronden van het in Nederland hervatte proces in de strafzaak over de crash van vlucht MH17 

Rusland is het hoofddoel

Een onderzoek van zevenenhalf jaar, vier verdachten en een – om het maar voorzichtig uit te drukken -verrassende hoeveelheid bewijsmateriaal. Dezer dagen presenteert het Nederlandse Openbaar Ministerie in Den Haag zijn definitieve tenlastelegging in de rechtszaak rond de crash van de Boeing MH17 boven de Donbass in de zomer van 2014. En dit ministerie eist levenslange straffen voor de beschuldigden – voormalig DNR-minister van Defensie Igor Girkin (Strelkov) en DNR-militieofficieren Sergej Doebinski, Oleg Poelatov en Leonid Chartsjenko.

Maar deze namen dienen in deze rechtszaak alleen voor de show. Want het hoofddoel van het proces is het om Rusland als schuldige aan te wijzen aan de dood van de 298 slachtoffers, terwijl de Oekraïne zoveel mogelijk buiten schot wordt gehouden. Bij het Nederlandse openbaar ministerie is het zelfs al tot een routine geworden om Moskou in elke uiting als de schuldige af te schilderen – of dat nu in een rechtszaal of in een TV-show is.

Terwijl Rusland zich van begin af aan bereid heeft verklaard om alle mogelijke steun te verlenen, aan zowel het internationale technische onderzoek als ook aan het gemeenschappelijk onderzoeksteam (JIT). Maar men gaf Moskou duidelijk te verstaan dat niemand op een Russische medewerking zat te wachten. Anderzijds werd de Oekraïne (de potentiële verantwoordelijke van de tragedie) in het JIT opgenomen. Dat betekent dat er van meet af aan van Rusland het beeld werd geschetst van een land dat verantwoordelijk was voor de ramp. En de westerse media hebben dit proces zeer actief bevorderd.

Er zijn geen bruggen voor een Buk

Afgetapte radio-gesprekken zijn de belangrijkste bewijsstukken van de aanklager. Het Nederlandse Openbaar Ministerie bekommert zich echter weinig om de echtheid ervan. Als Russische journalist heb ik zo mijn vraagtekens bij de opnames die de veiligheidsdienst van de Oekraïne aan het onderzoeksteam heeft overhandigd. Want de SBU is duidelijk een betrokken partij. En we weten allemaal dat de Oekraïne heel goed is in het verzinnen van nep-nieuws.

In het kader van het onderzoek werden verschillende geluidsopnames openbaar gemaakt, die elkaar vaak tegenspraken. Bijvoorbeeld een gesprek waarin zogenaamd de minister van defensie van de DNR (Volksrepubliek van Donetsk), Strelkov, het hoofd van de militaire inlichtingendienst van de republiek, Doebinski, en de voormalige parachutisten-officier Poelatov spreken over de levering van het Buk-M luchtverdedigingssysteem naar de gevechtszone en de inzet ervan in de strijd. Zij discussiëren zonder enige codes, proberen zelfs niet het wapentype te versluieren, wat op zichzelf al raar is voor mensen met een militaire achtergrond. In een andere opname verheugen de bellers zich erover dat zij een “Soesjka”, een Oekraïens gevechtsvliegtuig,⁽²⁾het gaat hier over een Soe-25, een grondaanvalsvliegtuig dat al in Sovjet-tijden in gebruik was hebben neergeschoten. Dan komt de informatie over de crash van de Boeing. Na enige commotie, zou Doebinski dan opnieuw met Poelatov gebeld hebben.

– Was het een Soesjka die … de Boeing heeft neergeschoten?

– Ja, ja, ja.

– Heb je het gezien? Heb je het echt kunnen volgen?

– Men kon het vanaf de grond zien. Ik ben zelf in Marinovka.

Dubinsky brengt op zijn beurt verslag uit aan Strelkov (laten we maar aannemen dat de telefoontap niet vervalst is):

– Een Soesjka heeft een Boeing neergeschoten, maar de onzen hebben de Soesjka al met een Buk neergeschoten ‘.

– Nou, dat lijkt me niet echt waarschijnlijk…” antwoordt Strelkov.

– Ze zullen ondanks alles toch ons de schuld geven, moppert Doebinski.

– Ja, dat is wel duidelijk.

Door de publicatie van deze gesprekken heeft het hof zichzelf in een vreemde positie gebracht. Enerzijds is men bereid het gedeelte met de dialoog over de levering van de Buk blindelings te geloven, maar zou je dan niet ook hun uitspraken over de “Soesjka” als bewijs moeten laten gelden? Anders krijg je de situatie: aan dit puzzelstukje geloof ik wel, maar aan het andere niet.

De kwaliteit van het door de rechtbank onderzochte foto- en videomateriaal kan geen kritiek stand houden. Verschillende deskundigen, zowel Russische als buitenlandse, wijzen erop dat de filmkaders aan elkaar zijn geplakt, dat ze zijn gemonteerd. Bovendien constateerden de Nederlandse rechters zelf dat de onderzoekscommissie geen foto’s of getuigenverklaringen ter beschikking had die een levering van de Buk uit Rusland konden staven.

Overigens heeft de Amerikaanse journalist Patrick Lancaster de route gereden waarlangs de Buk volgens de aanklager vanaf de grens naar de lanceerplaats zou zijn gekomen. En het bleek dat er geen enkele brug op dit traject voldoende draagkracht had voor een gevaarte van meerdere tonnen!

Uitsluitend de passende versie

Getuigen leken volgens hetzelfde principe te zijn geselecteerd – degenen die de versie van de schuld van Rusland bevestigden werden in het dossier van de zaak opgenomen. Degenen die het verhaal in twijfel trokken, zoals getuigen die beweerden een raketlancering te hebben gezien in de buurt van Amvrosijevka – waar het Oekraïense leger was gelegerd – werden geweigerd.

Hoewel er veel getuigen voor de tweede versie bestonden, waarvan namen bekend waren en die openlijk ervoor uitkwamen, heeft het onderzoeksteam, in tegenstelling tot Russische en ook enkele buitenlandse journalisten, niet de moeite genomen om met hen te praten.

De getuigen van de aanklacht daarentegen zullen we niet te zien krijgen tijdens het proces. Hun identiteit is strikt geheim. Het zouden plaatselijke bewoners kunnen zijn, maar ook wel Oekraïense officieren, die – ik herhaal –  tot de belanghebbenden behoren. Maar het Nederlandse Openbaar Ministerie trekt zich daar niets van aan. Uiteindelijk zal niemand er ooit achter komen wie dat nu precies was.

De geheimzinnige “vlinders”

Niet minder geheimzinnig is het projectiel dat de Boeing heeft geraakt. Het onderzoek moest koste wat kost bewijzen dat het een Russische raket geweest was. Zo doken tijdens de zitting de fragmenten met een I-profiel – de vlindervormige fragmenten – op.

“Tijdens de autopsie werden in het lichaam van de piloot meer dan 100 metalen fragmenten gevonden. Een van deze fragmenten had de vorm van een “vlinder”. Ze zijn allemaal onderzocht. De meeste bestaan uit constructie-staal,” betoogde de rechtbankvoorzitter Hendrik Steenhuis.

Dergelijke fragmenten zouden alleen voorkomen in 9M38M1-raketten, die door Rusland ingezet worden. De Oekraïne heeft alleen 9M38 raketten, waarin deze “vlinders” niet toegepast worden.

De “I-profiel fragmenten” doken voor het eerst in 2015 op, in infotainment-nieuws van de Oekraïense media. Toen werd trouwens ook voor het eerst bekendgemaakt dat dergelijke fragmenten ook in het lichaam van de piloot waren gevonden. Er was overigens slechts sprake van twee van deze “vlindervormige” fragmenten. Later doken ook nog röntgenfoto’s van het lichaam van de piloot op, waarvan de echtheid eveneens niet vaststaat. Maar op de eenvoudige vraag waarom er slechts twee van deze I-profiel fragmenten zijn gevonden, terwijl een raket met 1750 van deze fragmenten is gevuld, werd geen antwoord gevonden. Dat lijkt nog het meest op een geplant bewijsstuk.

De fabrikant van de Buk, de firma Almaz-Antej, heeft trouwens destijds proeven genomen die bewezen dat het vliegtuig werd neergeschoten door een 9M38-raket – dus zonder de I-profielen. Dit werd ook nog bevestigd door de afwezigheid van de karakteristieke vlindervormige gaten in de romp. De aangetroffen gaten zijn afkomstig van de lading van een heel gewone raket, zoals de Oekraïne die heeft. Omwille van de objectiviteit van het experiment werd eveneens een 9M38M1 raket vlakbij de romp van een vliegtuig opgeblazen – de granaatscherven braken door verschillende schotten van het vliegtuig heen, vlogen naar buiten en boorden zich eens 50 centimeter diep door in het hout! In de wetenschap is geen geval bekend, waarbij een dergelijk projectiel dat met volle kracht een menselijk lichaam heeft getroffen, in dit lichaam is blijven steken.

Overigens maakten de Nederlanders in 2015 ook bekend dat maar liefst vijf onderdelen van een Buk-raket samen met de wrakstukken van het vliegtuig waren gevonden. Daarvan lieten ze foto’s zien. Het personeel van Almaz-Antey concludeerde uit de foto dat een van de getoonde onderdelen de explosie van de Buk-raket in geen geval kon hebben overleefd, en meldde dit aan de commissie. 6 jaar geleden was de conclusie dat er in plaats van de 5 “gevonden” brokstukken van de Buk-raket er slechts 3 bestonden. Het brokstuk dat door de Buk-ontwikkelaars was aangewezen, stond niet meer op de foto.

Wie heeft nu deze bewijzen geplant en wanneer? Dat is niet zo moeilijk te raden.

De fatale raket

Trouwens, niemand heeft de Nederlanders ertoe gedwongen zoveel van hun kennis prijs te geven en brokstukken van de raket te laten zien. Ze vertoonden aan de hele wereld een motor en een straalpijp, waarop de serienummers nog duidelijk leesbaar waren. Aan de hand van de serienummers kon het Russische Ministerie van Defensie vaststellen aan wie het projectiel had toebehoord, daarbij werden kosten noch moeite gespaard, de geheimhouding van de militaire documentatie werd opgeheven.

Het serienummer bleek afkomstig van een gewone 9M38, die in 1986 in Dolgoproednyj bij Moskou, was geproduceerd. Op 29 december van hetzelfde jaar werd deze raket per spoor verzonden naar de 223e luchtdoel-raketbrigade van de stad Terebovlja, in de Oekraïense SSR. Er bestaat ook een ontvangstbevestiging. Na het uiteenvallen van de USSR werd dit wapentuig overgedragen aan het Oekraïense leger. De brigade werd overgeplaatst naar de stad Stryj, in de regio Lviv, en werd omgevormd tot het 223e luchtdoel-raketten-regiment van Stryj. Sinds het voorjaar van 2014 is dit regiment betrokken bij gevechten in de Donbass, en Buk-lanceerinrichtingen van dit regiment zijn te zien geweest in Oekraïense tv-verslagen uit het conflictgebied.

Denkt u trouwens dat het internationale onderzoeksteam bij deze Oekraïense eenheid navraag heeft gedaan? Zoals u al kon vermoedden – nee dus!

De plaats van de lancering

Vanzelfsprekend wijst het gehele onderzoeksmateriaal een plek aan, die in het door de militie gecontroleerde gebied ligt, namelijk de plaats Snezjnojë. Tot deze conclusie zijn althans de deskundigen van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum en de Koninklijke Militaire Academie van België gekomen. De berekeningen van de baan van de raket zijn tot stand gekomen met behulp van een wiskundig model dat echter niet overeenkomt met de werkelijke technische parameters van het projectiel.

Alle specificaties zijn verkrijgbaar bij het productiebedrijf, Almaz-Antej. Maar nogmaals, niemand luisterde naar de argumenten van de specialisten aldaar. Zij stellen dat een Buk-raket, gezien haar specificaties, het vliegtuig alleen kon hebben genaderd “op een intersectiebaan”, waardoor de gebieden van Snezjnojë en Pervomajskojë als mogelijke lanceerplaatsen kunnen worden uitgesloten (de meest waarschijnlijke locatie voor de lancering is Zarosjtsjenskoj, dat door het Oekraïense leger werd gecontroleerd).

Overigens wordt de informatie van Almaz-Antej bevestigd door het meest onweerlegbare bewijs – namelijk de originele gegevens van het Russische radarstation, die openbaar werden gemaakt en aan de Nederlandse kant zijn overhandigd, maar echter om onduidelijke redenen buiten beschouwing werden gelaten. De radargegevens sloten ook volledig uit dat de raket die de Boeing neerschoot “uit een tegenovergestelde richting” was gelanceerd. Oekraïne heeft overigens helemaal geen radargegevens verstrekt, omdat de radars op die dag buiten gebruik waren. Erg logisch, op een moment dat er gevechtsvliegtuigen onderweg waren in het luchtruim boven Donbass.

De Oekraïense luchtverkeersleiders die op die noodlottige dag dienst hadden, zoals Anna Petrenko, hadden voor de rechtbank veel kunnen ophelderen, maar zij zijn onmiddellijk na de crash spoorloos verdwenen. En volgens ingewijden zou hun weinig benijdenswaardige lot binnenkort aan het licht kunnen komen.

Overigens heeft het Nederlandse Openbaar Ministerie de VS verzocht de satellietbeelden waarop de raketlancering te zien zou zijn, vrij te geven. De Amerikanen reageerden door alleen een memorandum te sturen met een beschrijving van de details op de beelden. De beelden werden alleen getoond aan de Nederlandse hoofdaanklager en men verzocht hem aan de hand daarvan de informatie in het memorandum te verifiëren. Hij bevestigde dat de beschrijving juist was. Deze beschrijving is dan aan het dossier toegevoegd, maar de foto’s niet. Men moet er gewoon maar van uitgaan dat hij te goeder trouw handelde. In feite is dit al reden genoeg om de partijdigheid van het proces inzake Boeing MH17 aan te tonen.

De hamvraag

Waarom werd het luchtruim niet gesloten?

Dit is de vraag die ieder weldenkend mens zich in al die jaren heeft gesteld. In een land is een oorlog aan de gang, verscheidene gevechtsvliegtuigen en helikopters zijn reeds neergeschoten door draagbare luchtverdedigingssystemen, de regering beweert dat de opstandelingen Buk SAM’s in bezit zouden hebben, en toch blijven de civiele vliegtuigen direct boven een oorlogsgebied vliegen, waar ook gevechtsvliegtuigen en bommenwerpers actief zijn.

En onlangs is informatie openbaar gemaakt die lange tijd stil is gehouden door Europese (en met name Nederlandse) veiligheidsfunctionarissen. Het blijkt dat de Oekraïne al in mei 2014 de lidstaten van de Europese organisatie voor de veiligheid van de burgerluchtvaart (EUROCONTROL) heeft gewaarschuwd dat zij niet meer in staat is om de veiligheid van haar luchtruim te garanderen. Na de publicatie van een openbaar gemaakt rapport van ambtenaren van het Nederlandse Ministerie van Infrastructuur en Milieu werd duidelijk dat de Europese bureaucraten erop stonden dat de vluchten moesten doorgaan – het was te duur om alternatieve routes te vinden.

Er is nog een vraag die niet duidelijk kon worden beantwoord: hoe zit het met de inhoud van de “zwarte dozen” van de Boeing. Gewoonlijk wordt deze inhoud uiterlijk na een week bekendgemaakt. Maar niet in het geval van Boeing MH17. De DNR-autoriteiten vonden deze dozen tussen de wrakstukken van het vliegtuig en droegen deze onmiddellijk over. In de tussentijd beschoot het Oekraïense leger de rampplek om een of andere reden met artillerie. Om bewijzen te vernietigen? De decodering van de vluchtrecorders in Londen “mislukte” om onverklaarbare redenen. Omdat deze een lastige waarheid bevatten?

Zijn er in deze zaak niet een beetje te veel verdachte omstandigheden?