Door Johannes Mosmann
(vertaling WM)
“Bisschoppen verspreiden samenzweringstheorieën” las ik laatst op Tagesschau.de(1)https://www.tagesschau.de/inland/verschwoerung-corona-101.html Dit is geen informatie, maar een waardeoordeel. De gevestigde media hebben blijkbaar de rol van verslaggeving ingeruild voor die van volksopvoeder. Ze vrezen dat mensen besmet kunnen raken met “verkeerde” meningen.
Deutschlandfunk legt uit: “Nepnieuws kan viraal gaan en is vaak veel besmettelijker dan betrouwbaar nieuws.”(2)https://www.deutschlandfunkkultur.de/infodemie-in-coronazeiten-wir-brauchen-ein-kontaktverbot.2165.de.html?dram:article_id=474480 daarom eist de culturele omroep: “We hebben een contactverbod nodig voor verkeerd nieuws”. Gelukkig hebben messenger diensten zoals WhatsApp “…al een begin gemaakt en zoiets als digitale contactbeperkingen ingevoerd.”
Google, Youtube en Facebook gaan nog verder, zoals de Süddeutsche Zeitung weet te melden: “Wanneer factcheckers zoals de onderzoeksorganisatie Correctiv of het Duitse persbureau dergelijke foute informatie identificeren, beïnvloedt dit de adviesalgoritmen van deze netwerken.”(3)https://www.sueddeutsche.de/digital/coronavirus-verschwoerungstheorie-bill-gates-youtube-telegram-1.4904814 Onder “onjuiste berichtgeving” verstaat de Süddeutsche vooral het standpunt dat Bill Gates een “gezondheidsdictatorschap” wil vestigen. “Keer op keer gaat het tegen Microsoft oprichter Bill Gates in, wiens stichting een van de belangrijkste sponsoren is van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO.“
Dankzij de juiste algoritmen kan dergelijke “onjuiste berichtgeving” nu alleen nog maar met veel moeite gevonden worden. Maar één ding baart de redacteuren van de Süddeutsche Zeitung nog steeds grote zorgen: “De meeste mensen die dergelijke video’ s willen bekijken zijn al lang overgestapt op app-diensten zoals Telegram. Daar sturen de gebruikers elkaar direct de links door en de algoritmen van de social media platforms spelen dan geen rol meer.”(4)https://www.sueddeutsche.de/digital/coronavirus-verschwoerungstheorie-bill-gates-youtube-telegram-1.4904814 Hoe kun je dit “probleem” oplossen, hoe kan voorkomen worden dat persoon A aan een persoon B rechtstreeks een “verkeerde mening” doorgeeft?
Christian Drosten(5)De Duitse van Dissel heeft hier een idee voor. De populairste “Corona expert” van Duitsland ondertekende hiervoor online een petitie waarmee de grote tech-bedrijven worden opgeroepen om automatisch de waarheid te sturen naar iedereen die contact heeft gehad met een “onjuist bericht” (of mening). De mensheid heeft niet alleen te maken met een “covid-19 pandemie”, maar ook met een “wereldwijde Infodemie.“(6)https://secure.avaaz.org/campaign/de/health_disinfo_letter/
De coronacrisis legt een veel diepere en gevaarlijkere crisis bloot, namelijk het feit dat het vrije oordeelsvermogen gezien wordt als een potentieel risico. Dit begon al met de crisis in de Oekraïne, toen plotseling “Poetin-begrijper” een scheldwoord werd.
Ik vroeg me toen al af: hoe kan het “begrijpen” negatief zijn? Zelfs de duivel zou je moeten proberen te begrijpen. Degenen die hier bang voor zijn verwarren kennis met zijn – alsof iets van de geest van de ander op mij over kan springen zoal een coronavirus zodra ik het begrijp. Maar dat is in spoken geloven. Het gevaar van besmetting met “foute meningen’ is veel minder dan het gevaar dat voortvloeit uit de verslapping van het vrije oordeelsvermogen door haar permanente minachting.
We begrijpen elkaar niet meer. Onze meningen geven geen kennis-perspectieven weer, maar definiëren ons eigen zijn. Iedereen die kritiek op Bill Gates heeft is een complotdenker. En iedereen die protesteert tegen de Corona-maatregelen is op zijn minst een “verloren burger” of zelfs een “rechts radicale”. Wie wil dat nou graag zijn? Het is beter om een gevestigde burger te zijn. Maar deze heeft ook de juiste mening nodig.
Toen ik mijn Essay “Corona-Virus: Menschheit am Scheideweg” naar een antroposofische organisatie stuurde, schreef het bestuur terug: “privé meningen” mogen niet naar officiële organisatie adressen gestuurd worden omdat anders, als iemand deze “privé mening” zou doorsturen, het zou worden verstuurd vanuit het officiële adres, waarbij de ontvangers op hun beurt de mening als officiële standpunt van de organisatie zou kunnen beschouwen. Het bestuur heeft hiermee helemaal gelijk. Maar je kunt zien waar ‘meningsvorming’ op dit moment allemaal om draait: om binnen de reeds voorgedefinieerde landkaart van mogelijke meningen, je eigen bestaan veilig te stellen. Onder deze voorwaarde is kennis of zelfs het “elkaar begrijpen” volledig uitgesloten.
“Als ik de gedachte wil waarnemen die een ander denkt, moet ik voor een kort moment mijn eigen denken uitdoven en in het andere denken onderduiken. Het denken van de andere persoonlijkheid is dan geheel in mijn bewustzijn, waardoor ik het direct kan waarnemen. Aansluitend moet ik mezelf weer daartegen laten gelden en mijn eigen denken weer tot leven laten komen.”
Zo beschrijft Stephan Eisenhut het elkaar begrijpen in zijn Essay “Sociale Driegeleding als opgave van de Vrijeschoolpedagogiek.“.
Sylvain Coiplet schrijft in een interview over zijn ervaringen in een cursus: “Op de eerste dag verwarde ik de luisteraars zeer omdat alles zo ongewoon, zo abstract op hen over kwam. Dan luister ik naar alle opmerkingen en bezwaren en neem deze allen serieus in me op, ik laat ze in mij werken. Als de luisteraars dit merken, krijgen ze vertrouwen en kunnen verder meedenken . “Alleen met zo een houding tegenover andersdenkenden en ook tegenover zogenaamde “rechtse radicalen”, kan een verdere radicalisering van de samenleving voorkomen worden.
Johannes Mosmann
19.05.2020
Voetnoten
