Uit de nieuwsbrief van MeerDemocratie
Geachte heer/mevrouw ,
Volgende week zijn de verkiezingen. Wat willen de politieke partijen met de democratie? Juist nu, waar de democratie door vrijheidsbeperkende maatregelen onder druk staat, is het van groot belang om te kijken welke direct democratische voorstellen partijen omarmen.
Thijs Vos, politicoloog en als onderzoeker verbonden aan Meer Democratie, vlooide alle partijprogramma’s door op standpunten over o.a. het referendum en volksinitiatief, de gekozen burgemeester en anderen bestuurders, het kiesstelsel, gelote burgerpanels, de monarchie en de Europese Unie. Hij nam daarbij alle partijen mee die minimaal in sommige peilingen kans maken op minimaal één zetel.
Let op:
Meer Democratie geeft hiermee geen stemadvies. Wij willen de echte democraten van alle politieke gezindtes verenigen en blijven zo neutraal en onafhankelijk mogelijk als het om politieke partijen gaat. Bovendien is er geen enkele politieke partij die altijd voor 100% in het belang van de (directe) democratie heeft gestemd. En u bent oud en wijs genoeg om zelf te bepalen of u gaat stemmen en zo ja op wie.
De lakmoesproef: het referendum
Maar tegelijk zitten er natuurlijk grote verschillen in de mate waarin partijen echte zeggenschap aan burgers willen teruggeven, en krijgen we vaak de vraag wie van hen nu echt voor directe democratie zijn. Wel, de lakmoesproef voor ons is of partijen de invoering van het referendum steunen in al zijn verschijningsvormen, over alle onderwerpen en met eerlijke spelregels. Want het (bindende) referendum is het enige democratische instrument dat de eindbeslissing in gelijke mate aan alle burgers geeft.
Op dit punt willen FVD, SP, PVV, Code Oranje en de Piratenpartij het verste gaan: zij spreken zich niet alleen uit voor bindende correctieve referenda (die over parlementaire wetten en/of verdragen gaan) maar ook voor invoering van het volksinitiatief (een referendum over burgervoorstellen) en voor verplichte referenda over sommige onderwerpen (die op grond van de wet in bepaalde gevallen altijd moeten worden gehouden, zoals bij grondwetswijzigingen of soevereiniteitsoverdracht).
De Partij voor de Dieren en JA21 spreken zich uit voor correctieve en verplichte referenda maar niet voor volksinitiatieven. D66, PvdA en 50PLUS steunen alleen het correctieve referendum; de ChristenUnie idem dito waarbij zij als harde voorwaarde heeft dat er een hoge uitkomstdrempel moet zijn (die geldige referenda in de praktijk sterk bemoeilijken). GroenLinks was lang een voorstander van bindende referenda in verschillende vormen maar in januari j.l. stemde het ledencongres met een minieme meerderheid om dit te schrappen uit het verkiezingsprogramma. VVD, CDA, SGP, Volt en BIJ1 zijn tegen elke vorm van referendum.
De duivel zit in de details
Bij het bovenstaande horen nog enkele nuances. Het gaat om beloften die niet per se nagekomen worden c.q. die kunnen sneuvelen in de uitruil tijdens coalitieonderhandelingen (oppositiepartijen hebben typisch meer animo voor directe democratie dan regeringspartijen). Ook wordt de kwaliteit van referenda sterk bepaald door de precieze voorwaarden (toegestane en uitgezonderde onderwerpen, handtekeningendrempels, wel of geen opkomst- of uitkomstdrempel, enzovoort). En over die spelregels vermelden de verkiezingsprogramma’s weinig.
Toch hopen we dat u hiermee een ruwe indruk heeft en dat u geholpen bent met deze informatie!
Download hier zijn rapport: Wat willen de politieke partijen met de democratie?
Met democratische groeten,
Niesco Dubbelboer
Arjen Nijeboer
Sasha Trifkovic
