Dit artikel is verschenen bij NOVINI
De Zuid-Chinese Zee behoort tot de gevaarlijkste brandpunten van de wereldpolitiek. Maar sinds kort maken de Verenigde Staten zich zorgen over een Russisch-Chinese alternatieve scheepvaartroute door het Poolgebied.
China maakt aanspraak op een groot deel van de Zuid-Chinese Zee, hoewel een vlugge blik op de kaart al laat zien dat landen als Vietnam en de Filipijnen met evenveel recht aanspraken kunnen doen gelden. Daarbij komt echter de politiek van de VS, die zich met de agressieve aanwezigheid van hun marine in de zaak mengen. Vooral dat leidt tot een directe confrontatie tussen de VS en China die zich op enig moment ontladen kan.
Wat de VS in de Zuid-Chinese Zee, ver van hun eigen kusten en territoriale wateren zoeken, is niet moeilijk te bedenken: Daar en elders op de wereldbol buiten ze iedere gelegenheid uit om zich economische of strategische voordelen te verschaffen of om ten minste mogelijke concurrenten te dwarsbomen in het verkrijgen van zulke voordelen. Zo kijkt men in Washington tegen het nationale belang van Amerika en tegen de wereld aan.
Van Chinese zijde is de visie op de zaak wat veelzijdiger. In tegenstelling tot de meeste westerse samenlevingen, is er in China een tamelijk sterk historisch bewustzijn voorhanden. Zodoende staat niet alleen politici helder voor de geest dat – afgezien van de Mongolen – gevaar voor China vaak van de zee kwam. Vooral de herinnering aan de Opiumoorlogen is een open wond. Dit is dan ook een van de uitstaande rekeningen die China nog voor het Westen in de binnenzak heeft en waar hier niemand aan denkt.
Wat echter de Zuid-Chinese Zee aangaat, speelt een ander gegeven een belangrijke rol. Het gaat in essentie niet om een paar kleine eilandjes, maar over deze zee wordt een groot deel van de Chinese buitenlandse handel afgehandeld. Wanneer de VS dus beweren dat ze deze zeewegen moeten beschermen vanwege de internationale scheepvaart, matigen ze zich een opgave aan die China zelf in zijn eigen belang reeds vervult.
Er is echter een ontwikkeling die op termijn de omvang van de Chinese handel over de Zuid-Chinese Zee enigszins kan beperken. China en Rusland zijn namelijk voornemens een nieuwe scheepvaartroute van Oost-Azië naar Europa door het Poolgebied op te zetten, zeg maar een uiterst noordelijke tak van de Nieuwe Zijderoute.
Het zou de snelste en veiligste handelsroute tussen oost en west zijn. Tegenover de route van China door de Straat van Malakka en door het Suezkanaal naar Europa, die vandaag de dag maar liefst 35 dagen in beslag neemt, is de noordelijke zeeroute zo’n 6500 kilometer korter, wat een tijdsbesparing van twee weken oplevert, oftewel slechts 11 in plaats van 35 dagen.
Daarnaast kan de noordelijke zeeweg een rol spelen in de ontsluiting van de gigantische delfstofvoorraden in het Poolgebied voor de Russische kust. Rusland heeft reeds de ‘Akademik Lomonosov’, de eerste drijvende kerncentrale ter wereld, van Moermansk op pad gestuurd naar het Tsjoektsjenschiereiland in het Verre Oosten, waar ze in de haven van Pevek voor anker zal gaan. Van daaruit kan het afgelegen gebieden of ook boorplatformen van energie voorzien. Het Poolgebied is rijk, overvloedig rijk, aan fossiele brandstoffen. Amerikaanse wetenschappers nemen aan dat zich in het gebied een vijfde van de mondiale olievoorraden bevinden en een kwart van het aardgas. Daarnaast zijn er aanzienlijke voorraden aan goud, zilver en zeldzame aarden.
