De persoonlijke data die bedrijven als Google en Facebook op grote schaal over ons doen en laten verzamelen, analyseren en verkopen, worden ingezet om te beïnvloeden wat we doen, wat we kopen en zelfs op wie we stemmen. Maar Google en Facebook zijn nog maar het topje van de ijsberg, de hele economie is in de ban van het datakapitalisme, terwijl onze privacy de dupe is. Hoe de beïnvloeding werkt, lees je in het nieuwe boek van Jan Walraven.
We worden online op gigantische en ongeziene schaal in de gaten gehouden. Het internet van vandaag staat barstensvol tracking cookies en andere bekende en minder bekende technieken die ons klik- en surfgedrag monitoren en opslaan.
Daar stopt het niet. Uit die enorme voorraad persoonlijke data wordt vervolgens nieuwe zeer persoonlijke informatie gepuurd. Op basis van Facebook-likes, kliks, of Google-zoekopdrachten worden we geprofileerd en in categorieën ondergebracht. Ons klikgedrag verraadt onze voorkeuren en persoonlijkheid. Er worden voorspellingen gemaakt over ons koop- en ander gedrag. En met die profielen gaan bedrijven vervolgens aan de slag om producten, diensten en advertenties op onze maat te snijden.
Dit systeem, waarbij onze persoonlijke data verzameld en geanalyseerd worden zodat we nog beter beïnvloed kunnen worden in de hoop meer te kunnen verkopen of langer onze aandacht te krijgen, is wat de invloedrijke Amerikaanse onderzoeker Shoshana Zuboff ‘surveillance capitalism’ noemt. En het is overal.
Het uiterst succesvolle voorbeeld dat eerst Google — en later Facebook — stelden, met steeds beter gepersonaliseerde diensten en reclames, vindt ingang in de hele economie. Van grootbanken en supermarkten tot de Vlaamse nieuwsmedia, elk bedrijf ontdekt onze persoonlijke data en de personalisering die het mogelijk maakt. Dat heeft niet enkel gevolgen voor onze privacy, maar potentieel ook voor onze democratie. Kijk maar naar Cambridge Analytica en andere verkiezingscampagnes die van deze technieken gebruik maken.
En de beïnvloeding werkt. Met onderstaande voorpublicatie licht ik een tipje van de sluier:
