Een column van Pieter Stuurman
verscheen op 27 november
in De Andere Krant
Hoe vaak moeten ‘complotdenkers’ achteraf gelijk krijgen voordat in overweging genomen wordt dat ze misschien toch een punt hebben? Hoeveel ‘complottheorieën’ moeten achteraf door de werkelijkheid worden bevestigd voordat er spreekwoordelijke kwartjes gaan vallen?
Wie bijvoorbeeld anderhalf jaar geleden bezorgd was over aankomende censuur (zoals ik), werd krankzinnig verklaard. Wie er voor waarschuwde dat mensen zouden worden uitgesloten van voorzieningen (zoals ik), werd weggezet als fantast. Wie zei dat alle maatregelen die toen als ‘tijdelijk’ gepresenteerd werden een jaar later nog steeds (of in nog ergere vorm) zouden bestaan (zoals ik), was een onheilsprofeet. Wie toen voorzag dat er een digitale controlepas zou worden ingevoerd (zoals ik), werd direct neergesabeld. ‘Allemaal waanzinnige complottheorieën!’. Maar desondanks zijn ze inmiddels stuk voor stuk door de tijd en de realiteit als correct bevestigd.
En dan heb ik het alleen nog maar over ‘voorspellingen’. Die voorspellingen gingen indertijd natuurlijk over wat toen nog de toekomst was. Inherent aan de toekomst is dat die er, op het moment van voorspellen, nog niet is. En wat er (nog) niet is, kan niet worden bewezen. De toekomst is nooit bewijsbaar en dat maakt een voorspelling dus altijd gemakkelijk aan te vallen. Maar inmiddels is het zover dat ook het benoemen van bestaande en bewezen zaken, je al op het predicaat ‘complotdenker’ komt te staan.
Recentelijk kwam CBS met de nieuwe sterftecijfers. Het totale aantal sterfgevallen ligt in Nederland momenteel 20%(!) hoger dan normaal. In alle leeftijdsgroepen. Nooit eerder is een dergelijke enorme stijging voorgekomen. Het is letterlijk ongekend. CBS zegt er geen verklaring voor te hebben.
Natuurlijk is het de primaire taak van CBS om de cijfers te verzamelen en te presenteren, en dus niet zozeer om er een verklaring voor te vinden. Dat mogen wij dus zelf doen. Dus, laten we dat doen. Wat zou nou een mogelijke verklaring kunnen zijn voor deze ongekende stijging van sterfte? Wat hebben we dit jaar anders gedaan dan alle voorgaande jaren, en dat deze, nooit eerder vertoonde stijging veroorzaakt zou kunnen hebben?
Zou het ‘héél misschien’ zo kunnen zijn dat we dit jaar 85% van de bevolking hebben ingespoten met een bepaalde stof, en dat er ‘héél misschien’ een verband zou kunnen bestaan tussen dat ongekende inspuiten en die ongekende sterfte?
Om te zien dat hier op zijn minst een mogelijk causaal verband zou kunnen bestaan, hoef je nou niet direct hoogbegaafd te zijn. Begrijpen dat het op zijn minst de moeite waard is om dat mogelijke verband te onderzoeken, vergt ook geen bijzondere mentale vermogens. Maar nee, het is ‘onbekend’ en daar blijft het bij. Wie het mogelijke verband toch opmerkt, is gewoon een ‘complotdenker’, en daarmee basta. En complotdenkers zijn nu officieel voor gek verklaard.
Want vorige week kwamen wetenschappers van het UMC Groningen met de diagnose: complotdenkers zijn per definitie paranoïde. Ze hebben waanbeelden en bizarre overtuigingen. Ze hebben veel overeenkomsten met mensen die lijden aan psychoses. Voor het gemak komt UMC ook maar meteen met een nogal verontrustend advies voor iedereen die onverhoopt zo’n griezelige en psychotische complotdenker in het wild tegenkomt: “Benader ze als iemand met schizofrenie!” Alsof het hondsdolle wolven betreft die omzichtig ‘benaderd’ moeten worden.
Ik ben dan ook erg benieuwd naar hun diagnose van het mentale gebrek dat mensen ertoe drijft om de meest waarschijnlijke verklaring voor een alarmerend probleem bij voorbaat af te wijzen. Ook ben ik benieuwd naar hun diagnose van de geestesgesteldheid van bestuurders die kennelijk niet in staat zijn om causale verbanden op te merken, of er iets mee te doen. Maar het meest benieuwd ben ik naar hun diagnose van de mentale aandoening bij ‘wetenschappers’ die beweren dat mensen die voor de hand liggende verbanden wel opmerken, geestesziek zouden zijn. Maar ik denk dat iemand anders dat onderzoek maar beter kan doen.
Dit bericht van van Pieter Stuurman verscheen als column op 27 november in de Andere Krant
