Vier jaar na het neerschieten van de MH17 heerst er in de politiek en in de pers veel vertrouwen in het onderzoek naar de ramp. De Tweede Kamer heeft Rusland aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van de MH17. Nu het onderzoek zo ver gevorderd is, doemt de vraag op of er nog behoefte is aan onafhankelijk onderzoek. In dit eerste artikel in een serie over de MH17 wordt een overzicht gegeven van een aantal van de meest controversiële gebeurtenissen rond de MH17 van de afgelopen jaren. Gebeurtenissen veroorzaakt door Rusland, maar ook door Nederland en Oekraïne.
Het is juli 2017, ik zit op Schiphol te wachten op mijn vliegtuig. Buiten schijnt de zon. Mijn gedachten gaan nog kort over alle dingen die ik mee had willen nemen en hopelijk ook bij me heb. Plots schiet me te binnen dat het vandaag wel eens de dag kon zijn dat de MH17 precies drie jaar geleden vanaf dezelfde luchthaven, op dezelfde tijd, misschien zelfs wel van dezelfde gate is vertrokken. Ik kijk op mijn horloge, nee, het is de 16de. Toch, het vreemde gevoel gaat niet weg.
Vreemd, omdat mijn reis eindigt waar drie jaar geleden de reis van de MH17 niet had mogen eindigen: ik reis naar Oost-Oekraïne, naar het gebied rondom de rampplek. Opzoek naar antwoorden op vragen waar veel mensen mee zitten. Vragen over de rol van Rusland, maar net zo goed over de rol van Oekraïne en over het onderzoek dat Nederland leidt.
Het treft mij dat onder veel vrienden, familieleden en kennissen het vertrouwen in het MH17-onderzoek verre van algemeen is. Onder politici en journalisten is dat anders, maar het idee leeft ‘dat we de waarheid toch nooit zullen weten’. Er wordt bijvoorbeeld op gewezen dat premier Rutte een te groot belang zou hebben bij een goede handelsrelatie met Rusland. Daarom zou zo lang zijn gewacht met het beschuldigen van Rusland. Anderen zeggen juist weer dat Rutte Oekraïne uit de wind wil houden omdat Nederland en de EU een te groot geopolitiek belang hebben bij een goede relatie met Oekraïne. Het onderzoek zou daarom, volgens deze mensen, onterecht met de vinger naar Rusland wijzen. Daar komt nog bij dat het onderzoek wordt omgeven door ondoorzichtige afspraken.
Vanuit Rusland, maar ook uit Oekraïne klinken een aantal verschillende scenario’s waarin de landen zichzelf lijken tegen te spreken. Het helpt hun zeker niet in hun geloofwaardigheid. Te midden van alle gebeurtenissen van de afgelopen vier jaar wordt hieronder een poging gedaan een overzicht te geven van de meest controversiële en markante gebeurtenissen rond de MH17 die zich in de afgelopen jaren hebben voorgedaan.
Nederland: De voorlopige uitkomsten van het onderzoek
Het nieuws dat de MH17 was neergeschoten heeft een diepe indruk achtergelaten in heel Nederland. Bijgevolg werden vrijwel direct na het neerschieten van de MH17 er in Nederland twee onderzoeken gestart. Eén onderzoek wordt geleid door de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) dit onderzoek heeft tot doel de oorzaak te vinden van de crash. Dit onderzoek houdt zich echter niet bezig met de vraag wie de dader is. Dat is anders voor het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT), een internationaal onderzoeksteam dat door het Nederlandse Openbaar Ministerie (OM) wordt geleid. Dit laatste onderzoek heeft voornamelijk tot doel de schuldigen aan te wijzen. Na vier jaar loopt het onderzoek van het JIT loopt nog steeds, zij het dat er twee voorlopige presentaties zijn geweest op 28 september 2016 en op 24 mei 2018. Het onderzoek van het OVV over de MH17 is inmiddels afgerond en de onderzoeksresultaten zijn op 13 oktober 2015 gepresenteerd.
| * Een BUK is een luchtdoelraket-systeem dat uit meerdere voertuigen bestaat, zijnde: een commandopost, twee soorten radarvoertuigen, twee installaties waarmee raketten kunnen worden afgevuurd, de BUK-TEL en de BUK-TELAR. Waarbij TELAR staat voor Transporter Erector Launcher and Radar. De laatste is, tot op zekere hoogte, in staat zelfstandig te kunnen functioneren. |
In de eerste presentatie van het OM werd de volgende voorlopige conclusie gepresenteerd. (5 – https://www.youtube.com/watch?v=2BtBEV_rAd0) Volgens het OM heeft op 17 juli 2014 een trailer een BUK-TELAR-luchtdoelraketsysteem* getransporteerd uit de stad Donetsk (gebied wat onder controle was van de pro-Russische rebellen, de zogenaamde Volksrepubliek Donetsk (DNR)), naar de stad Snezjnoje. Dit werd onder andere vastgesteld met behulp van filmpjes die verschenen zijn op sociale media. Vandaar uit zou de BUK zelfstandig verder zijn gereden naar een veld tussen Pervoemaiske en Kransij Oktyabrsk. Op deze plaats, zou volgens zowel het OM/JIT als volgens het onderzoek van het OVV de BUK hebben geschoten met een raket die vervolgens vlucht MH17 raakte. Als gevolg stortte het toestel neer bij het dorpje Petropavlovsk. Na de ramp werd de BUK-TELAR snel weggevoerd naar Rusland.
Bewijsmateriaal dat ondersteunt dat een BUK-raket door rebellen werd afgeschoten kwam uit onder andere brokstukken van het vliegtuig. Aan de hand van de baan van brokstukken van de raket door de romp kon worden bepaald waar en in welke richting de raket stond op moment van ontploffing. Dat het om een BUK-raket zou gaan werd bevestigd doordat brokstukken zijn gevonden van de raket in het vliegtuig en in het lichaam van de piloot. Met behulp van videomateriaal dat op het internet is gepubliceerd werd vastgesteld dat er inderdaad een BUK-TELAR werd vervoerd. De positie waarvandaan de BUK zou hebben geschoten is door het JIT vastgesteld met behulp van foto’s, op zijn minst één ooggetuige en telefoontaps die zijn aangeleverd door Oekraïne.
In de meest recent presentatie van het OM/JIT in mei werd een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan het JIT-onderzoek. De BUK-TELAR die te zien is op de video’s en foto’s gemaakt in Donetsk e.o. zou volgens het JIT afkomstig zijn van de 53ste luchtdoelraketbrigade gestationeerd in Koersk in de Russische Federatie. Een aantal kenmerken van de BUK-TELAR van Donetsk zijn vergeleken met een groot aantal andere BUKs in zowel Rusland als in Oekraïne. De BUK-TELAR afkomstig uit Koersk zou overeen zijn gekomen met de BUK-TELAR in Donetsk. Deze zelfde BUK zou ook zijn gesignaleerd in een colonne militaire voertuigen rijdend in de richting van het Oekraïense grensgebied met Rusland.
Blijf op de hoogte van nieuws, opinie en achtergronden: Volg Novini!
Nederland: Een bevooroordeeld onderzoek
