Uit het infobulletin van dr. Slot
Integraal medisch centrum Paracelsus
Nieuw leven na de winter
Het oerbeeld van Pasen is in de Christelijke religie het beeld van opstanding uit de dood. Deze Paastijd, eigenlijk dus het begin van het voorjaar, kan je ook zien als het beeld van het weer wakker worden van het leven in de natuur na een lange winterslaap. De planten en bomen die afgestorven lijken komen weer tot leven. Je kunt het ook zien als een periode van herstel nadat iets kapot is gegaan, zoals de vitaliteit terugwinnen na een periode van ziekte.
Eigenlijk is dat exact waar we nu staan of hopelijk binnen een aantal maanden komen te staan. Wat gaan we herstellen als we als mensen weer ontwaken uit de pijnlijke winterslaap van de coronaperiode? Gaan we terug naar business as usual in hoe we werken, besturen en prioriteiten bepalen of kiezen we voor een nieuw doel met een nieuw leiderschap.
De generaal
In dit infobulletin wil ik het graag hebben over het verschil tussen een leider (m/v) en een manager (m/v) aan de hand van twee oerbeelden of archetypen namelijk de koning of de generaal. We leven nu sterk in het tijdperk van de generaal.
Het oerbeeld van de generaal staat voor de manager. Gericht zijn op het oplossen van problemen, het vervullen van een moeilijke taak of het opzetten van de structuur en de werkwijze van een bedrijf. Met andere woorden het goed managen van een proces. Hierbij wordt vooral gebruikt gemaakt van logica en denken.
Je zou deze generaal, man of vrouw, kunnen zien als een supermanager. Iemand, die complexe taken uitvoert, zoals het land verdedigen door het opzetten van een defensiesysteem. De generaal kan ook geweld en macht inzetten om een doel te bereiken, zoals het veroveren van een land waardoor er slachtoffers zullen vallen.
De generaal voert een taak goed uit. Echter, iets goed doen is nog niet hetzelfde als het goede doen, datgene wat aangewezen is in een bepaalde situatie. De generaal kan wel een land veroveren maar dat betekent nog niet dat dat de beste oplossing voor een conflict is.
Een ander voorbeelden van een “generaal” is een minister van financiën die de taak heeft de economie te reorganiseren. Of een minister van VWS, die de gezondheidszorg moet aansturen en organiseren door het opzetten van structuren als eerstelijnszorg, ziekenhuizen, RIVM en dergelijke of het opzetten van een vaccinatiecampagne.
De koning
Het oerbeeld van een goede koning of koningin is een heel andere. Het betreft het streven om niet alleen iets goed te doen, maar ook om het goede te doen. Dat heeft een directe relatie met het hebben van visie en het vermogen om overzicht te hebben, zodat zichtbaar wordt wat waarde heeft en wat niet. Het is het werkelijk doorzien van allerlei dingen die samenhangen en vanuit dit overzicht een visie te ontwikkelen. Een visie op de maatschappij op hoe we als mensen in een land of in de wereld met elkaar omgaan.
Het is zoals een tuinier die de tuin overziet en zegt: daar ontstaat overgroei dat moeten we wat inperken, als bepaalde planten gaan overheersen (bepaalde belangen van een groep). Of: we moeten een goede voedingsbodem creëren voor die groep planten (onderwijs dat niet alleen of rationele kennis of vaardigheden gaat, maar ook over menselijkheid, je kernwaarden en je motieven ontdekken). Of over de harmonie binnen een tuin, de balans tussen schaduwplanten en planten die stralen in de felle zon (mensen die niet zichtbaar werk doen en de zichtbare personen die zonder de eersten niet zouden bestaan). Over de schoonheid binnen een tuin (genieten van wat waarde heeft en mooi is) of over het verzorgen van de gezondheid van de tuin (voldoende voeding, licht, ruimte).
Het oerbeeld van de goede koning staat voor de leider, die meer doet dan alleen een taak goed vervullen. Hij draagt zorg voor de balans en de ontwikkeling van het geheel, evenals de tuinman die zorg draagt voor de tuin als ecosysteem. De “koning” kan de rol aannemen van een feitelijke leider, zoals als een directeur of een president. Het kan ook een moreel leider zijn vanuit visie en verantwoordelijkheid.
Kenmerkend is, dat het hierbij niet gaat over voornamelijk logische, rationele “denk” activiteiten, maar dat ook argumenten vanuit het diepere voelen gelden, zoals ik dat beschreven heb in mijn boek “De wil is een pijl”. Op een dieper niveau van het voelen gaat het om visie, om het doorzien van wat waarde heeft voor jezelf en voor anderen. Het gaat om je kernwaarden en om wat de thema’s en de motieven in je leven zijn (inzichten als: “hier ben ik eigenlijk voor gekomen”). Tenslotte is het van belang dat er besluiten genomen worden en mensen gemotiveerd raken voor een gemeenschappelijk doel waarvoor ze in actie willen komen.
Een vraag aan ons allen is: wat kan een gemeenschappelijk doel zijn waar we met ons allen naar willen streven? Wat willen we op de grond te zetten dat goed is voor onszelf en voor de wereld waarin de jongeren van nu zullen opgroeien en leven?
Jaren geleden las ik een mooie metafoor over het verschil tussen de leider (de koning) en de manager (de generaal). Er moest een weg aangelegd worden door een oerwoud. De manager had vaardig een goede weg aangelegd, met asfalt, afslagen, verlichting en dergelijke. De leider kwam kijken, overzag de situatie en zei: “goede weg, fout oerwoud.” Met andere woorden, de taak was goed uitgevoerd (het aanleggen van de weg) alleen op de foute plek, waardoor het een zinloze onderneming was geweest.
We moeten ons realiseren dat we elkaar nodig hebben, de functies van koning (sturing, leiding, visie) en generaal (planning, organiseren, handelen) hebben we beiden in onszelf en zijn nodig voor ons werk of onze organisatie. De koning kan niet zonder de generaal, anders zou hij of zij alle taken alleen moeten uitvoeren met onvoldoende specifieke kennis voor de taak. De generaal kan niet zonder de koning omdat anders niet de juiste taak uitgevoerd zou worden.
Waar kiezen we nu voor?
De vraag is nu: kiezen we ervoor om weer de klus goed te klaren? Of doen we het goede, leven vanuit een diepere visie waarin we gaan doen wat noodzakelijk is in de wereld. Dus niet alleen schepen bouwen waardoor een zee binnen vijf jaar leeggevist is, maar kijken naar het verzorgen van het ecosysteem. Het gaat dan niet alleen om de omzet van de vissers, de botenbouwers en de supermarkten, maar om het leven in de zee, de voeding voor toekomstige generaties.
Ik sprak recent een klimaatwetenschapper die vertelde hoe studenten van andere studies, die een minor bij hem volgden, na afronding van de minor zeiden: “We hadden niet door hoe ernstig het is met het klimaat op dit moment.” Dit is één van de grote uitdagingen waar we voor staan. Maar ook de uitdaging op het gebied van de geneeskunde en de persoonlijke ontwikkeling. Immers als daar geen ruimte voor is, als deze ontwikkeling door onszelf of door anderen belemmerd wordt, kan dat leiden tot ernstige psychische klachten. Andere uitdagingen zijn de ontwikkeling en een toekomst van jonge mensen, de voeding of de landbouw om er een paar te noemen.
Kortom, er is genoeg te doen, we hoeven ons niet te vervelen.
Als het leven meer is dan brood (eten en een baan) en spelen (amusement) en als je erin slaagt om er voor te kiezen jezelf te gaan ontwikkelen kan het overleven losgelaten worden en het leven beginnen.
Ik wens u een goede Paastijd en een van leven bruisend voorjaar toe.
Met vriendelijke groet,
René Slot,
Arts en oprichter Paracelsus Medisch Centrum
Het boek “De Wil is een Pijl” kunt u hier bestellen bij de boekhandel of op bol.com.
