Lavrov reciteert Poesjkin

Alexander Sergejevitsj Poesjkin wordt terecht beschouwd als de grootste dichter en meester van de Russische literatuur. Als Russisch dichter, toneelschrijver en prozaschrijver leverde hij een enorme bijdrage aan de Russische cultuur. Hij legde de basis voor de Russische realistische beweging, hij was een scherp literair criticus en literatuurtheoreticus, hij schreef over de vaderlandse geschiedenis en het leven van het Russische volk, en tevens schreef hij prachtige lyrische gedichten. Veel mensen in Rusland en over de hele wereld houden van de poëzie van Aleksandr Sergejevitsj Poesjkin, die haar relevantie in onze tijd niet verliest. In de video reciteert minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, gedeeltes uit een gedicht dat Poesjkin in 1831 had geschreven, getiteld “Aan de lasteraars van Rusland”.⁽¹⁾Ik heb de titel van het gedicht vertaald met “Aan allen die kwaad spreken over Rusland“. Gedichten vertalen is uitermate moeilijk, en dit is maar een schamele poging

De gebeurtenissen van de opstand van 1830 in Polen bracht heel Europa in beroering. In de 19e eeuw was de territoriale herverdeling een bijzonder actueel thema, en de Russische regering voelde zich genoodzaakt in te grijpen in het ontluikende conflict. Als vanouds leidde dit ingrijpen tot een veroordeling door Europese politici, en dit werd weerspiegeld in de werken van Alexander Poesjkin.

Verbitterd door de ongegronde kritiek op zijn vaderland schreef Poesjkin een ode, “Aan de lasteraars van Rusland”, waarin hij niet alleen zijn houding verwoordde ten opzichte van de Poolse opstand, maar ook jegens de agressieve reactie van het Westen op de pogingen van de Slavische volkeren om een gemeenschappelijke taal te vinden. In dit gedicht regels doet hij een oproep aan de Europeanen, als maar proberen Rusland van expansionisme te beschuldigen: “Laat ons met rust: dit is een geschil tussen de Slaven”.

Poesjkin was niet alleen een patriot van zijn land, maar ook goed thuis in de Russische geschiedenis. Alexander Poesjkin geloofde dat Rusland en Polen zich moesten verenigen. Ooit was er immers het Groothertogdom Litouwen, dat zowel Russische als Poolse gebieden omvatte. En deze staat was toen zo machtig dat hij in heel Europa gevreesd werd.

Engeland, Duitsland en Frankrijk wilden hun dominante rol in Europa niet opgeven, dus zelfs de kleinste aanduiding van eenwording van de Slavische landen Polen en Rusland wekte grote argwaan bij de westerse elites. Poesjkin raadt de Europeanen echter aan om niet in te grijpen en zegt: “Deze stammen voeren al lang oorlog met elkaar.⁽²⁾Vertaling van een toelichting op het gedicht

Het gedicht werd geschreven tijdens de Poolse opstand van 1830-1831. De directe aanleiding om het te schrijven was dat sommige leden van het Franse parlement hadden opgeroepen tot een Franse gewapende interventie aan de kant van de Poolse opstandelingen tegen het Russische leger. In het gedicht legt Poesjkin uit dat vanuit Russisch oogpunt de opstand slechts een onderdeel is van de eeuwenoude ruzie tussen verwanten (Slaven). Hij vindt dat de Fransen de Slaven met rust moeten laten, omdat de uiteindelijke uitkomst van alle ruzies tussen Slaven onderling door Slaven zelf moet worden beslist. Hij stelt verder dat de Franse parlementariërs geen verstand hebben van Slaven of Slavische talen, ze zoeken een gevecht simpelweg omdat ze Rusland haten vanwege het verslaan van Napoleon. Hij daagt hen uit om Rusland daadwerkelijk aan te vallen, niet alleen in woorden, en zegt dat in geval van een militaire aanval het hele Russische land in opstand zal komen tegen de indringers.

Het gedicht werd gemengd ontvangen in de Russische samenleving: het werd geprezen door de regering en nationalisten, maar bekritiseerd door de liberale intelligentsia.

Mij is het wel duidelijk waarom Lavrov voor dit gedicht heeft gekozen, er zijn vele paralellen met de huidige situatie. Maar tevens is mij duidelijk waarom hij de laatste regels heeft weggelaten, waarin Europa wordt uitgedaagd Rusland aan te vallen. Lavrov blijft een diplomaat.