Platform-economie: het winkelwalhalla

Uit de nieuwsbrief van Driegonaal

Wanneer u nog wel eens ‘echt’ winkelt, in de stad of in een wijkwinkelcentrum, merkt u misschien op dat er – hoewel het al weer jaren goed gaat met de economie (en de consumentenbestedingen) – nog veel winkels leeg staan. Of plaats hebben gemaakt voor verkopers van koffie, thee, ijs, chocola, soep, pizzapunten en al het andere lekkers waarmee een mens zichzelf verwennen kan. Wanneer dit alles u ontgaan is, komt dat waarschijnlijk omdat u een steeds groter deel van uw dagelijkse benodigdheden online bij elkaar shopt en nog alleen in het winkelcentrum komt voor een knipbeurt bij de kapper.

De strijd om de aandacht, en de aankoop, van de consument verlegt zich naar het web. Het aantal ‘echte’ winkels daalt gestaag, het aantal webwinkels is in 10 jaar (2010-2019) verdrievoudigd. Dat zijn langzamerhand zoveel winkels dat de gemiddelde consument er niet blij van wordt. Hij surft het liefst binnen bij een van de grote partijen, denk Bol.com, Coolblue of Wehkamp. Vertrouwd, goede service, ruime keuze. Zoekt u een staafmixer? Bij Coolblue vindt u er 50, bij Wehkamp 60, bij Bol meer dan 500.

Bol.com begon ooit als internetboekwinkel. Om vervolgens de ene na de andere productgroep aan het assortiment toe te voegen: muziek, elektronica, computerspellen, meubilair, kleding, alles wat niet eetbaar is (of in elk geval niet zo bedoeld). Die uitbreiding ging met iets anders gepaard: andere webwinkels plaatsen hun hele assortiment ook bij Bol in de winkel. Bol biedt hen de virtuele etalage, en ontvangt een deel van de opbrengst van elk via die etalage verkocht product. Handig voor wie een webwinkel heeft waar bijna niemand langskomt. Ook handig als je producent of leverancier van een product bent en op zoek naar de consument.

Bol.com is een platform geworden: het biedt producenten en winkeliers de drukst bezochte winkel van Nederland, en biedt de consument de grootste keuze en (het idee van) gemak (want hoe makkelijk is het om uit 500 staafmixers te kiezen). Een zelfde ontwikkeling heeft zich voltrokken in de wereld van de maaltijdbezorgers. Want wie niet in het centrum komt, kan zijn pizza (of curry of sushi of nasi ramas of quinoa-salade) ook laten thuisbezorgen. Websites als Thuisbezorgd vormen hier het platform, zij brengen de kokende en de hongerige partij met elkaar in verbinding. De eerste kan er zijn dampende gerechten in de etalage zetten, de tweede kan zijn honger stillen zonder bang te hoeven zijn de mond te verbranden.

Inmiddels, want de markt is bijna verdeeld, merken restauranthouders dat hun nering wel erg afhankelijk is geworden van de grote platforms, die stap voor stap hun tarieven verhogen, in de wetenschap dat hun klanten, de restaurants, hún klanten buiten het platform om niet of nauwelijks kunnen vinden. – En zo zal het ook de ‘verkooppartners’ van de andere grote platforms, zoals Bol.com en Wehkamp, vergaan. Die laatsten bereiden zich nu voor op het gevecht om de markt met Amazon dat heeft aangekondigd in Nederland neer te strijken. Nog méér om naar vooruit te kijken voor de consument, die straks onder het virtuele dak van één platform uit misschien wel 1000 staafmixers mag kiezen, mogelijk tijdens die barre zoektocht gelaafd en gespijzigd door een professioneel gestaafmixed lauw, net thuisbezorgd soepje.

In dit winkelwalhalla, waarin de klant koning, maar zonder kleren, is, kunnen we van platform naar platform zwemmen, meedobberend op de golfslag van een urgent gevoel iets te moeten kopen, met misschien nog iets erbij, drijvend op de onwetendheid van wat we bewerkstelligen. Een troost is dat het met die kleren wel goed komt: als ze niet passen kunnen ze teruggestuurd worden. Gratis.

Drs. Teentjes

 

Gezamenlijkheid

Veel mensen staan er tegenwoordig nauwelijks bij stil wanneer zij zich verrijken ten koste van anderen, wanneer zij op kosten van anderen leven. Het is niet zo dat mensen dit op-kosten-van-anderen-leven niet in het gebied van morele zelfkritiek betrekken, ze denken er domweg niet eens over na! Wanneer ze dat wél zouden doen zouden ze juist ontdekken dat de mens veel meer op kosten van de anderen leeft dan we ons bewust zijn. Ieder van ons leeft namelijk op kosten van de anderen. Nu zal zich het bewustzijn gaan ontwikkelen dat het leven op kosten van anderen, ook in de gemeenschap, hetzelfde betekent als wanneer zich een orgaan van een organisme op kosten van een ander orgaan onrechtmatig ontwikkelt, en dat het geluk van een afzonderlijk mens in werkelijkheid niet mogelijk is zonder het geluk van de gezamenlijkheid.

(Rudolf Steiner, 19/3/1918, GA 181)