In de sociale media wordt er steeds meer gecensureerd. Zo werd er in Duitsland een Facebook account geblokkeerd vanwege een citaat van de Duitse dichter Heinrich Heine.
Het bekritiseerde citaat luidt:
Der Deutsche gleicht dem Sklaven, der seinem Herrn gehorcht ohne Fessel, ohne Peitsche, durch das bloße Wort, ja durch einen Blick. Die Knechtschaft ist in ihm selbst, in seiner Seele; schlimmer als die materielle Sklaverei ist die spiritualisierte. Man muß die Deutschen von innen befreien, von außen hilft nichts.
Dus in het Nederlands zo ongeveer:
De Duitser lijkt op de slaaf die zijn meester gehoorzaamt ook zonder ketens, of de zweep, een enkel woord of zelfs een blik zijn genoeg. De slavernij zit in hemzelf, in zijn ziel; erger dan de materiële slavernij is de geestelijke slavernij. Men moet de Duitsers van binnenuit bevrijden; er is niets dat van buitenaf zou helpen.
Dit is zonder meer een kritische kijk op het Duitse wezen, en zal de Duitse overheden niet bevallen zijn, maar men dient in gedachten te houden dat dit citaat al ongeveer 200 jaar oud is, en dat wordt nu op Facebook gecensureerd?
Op Facebook wordt trouwens veelvuldig gecensureerd, er is een Duitse advocaat die deze schendingen van de vrijheid van meningsuiting verzamelt. Als je deze berichtjes langs gaat, zijn er wel enkele die van (zeer) slechte smaak getuigen, maar persoonlijk zie ik daar niet echt een gevaar in. Het is een lange lijst en als men bedenkt dat de meeste mensen niet in het verweer komen als ze bij Facebook beperkingen ondervinden, dan is dit vermoedelijk het topje van de ijsberg.
Heinrich Heine zou je een omstreden dichter kunnen noemen, die zijn leven lang last had van censuur. Ook na zijn dood was zijn werk nog veelvoudig aan censuur onderhavig. Heine was bijvoorbeeld tijdens het Derde Rijk verboden.
Hij wordt tot de literaire stroming van de Romantiek gerekend en maakte vele ironische en spitsvondige gedichten die ook tegenwoordig nog mensen aanspreken.
Innerlijk was Heine een tegenstrijdig mens, enerzijds voelde hij zich Duitser, anderzijds wereldburger; dezelfde soort dubbele gevoelens had hij ook ten aanzien van het Jodendom en de romantiek.
Beroemd is zijn uitspraak “dort wo man Bücher verbrennt, verbrennt man auch am Ende Menschen” (waar men boeken verbrandt, verbrandt men uiteindelijk ook mensen) die als een profetische vooruitblik geldt voor wat er later in het ‘Derde Rijk’ van Hitler zou plaatsvinden.
In nazi-Duitsland (1933-1945) was Heine als progressief vrijdenker en als zoon van joodse ouders taboe. Zijn lied over de “Lorelei” was echter zo populair dat het onmogelijk uit populaire liederenbundels kon worden geweerd. Men liet het dus staan met de vermelding “Dichter: unbekannt” (nl: Dichter onbekend).
We stevenen af op een unipolaire wereld met één unipolaire mening. We hoeven straks niet meer te leren een keuze te maken uit verschillende meningen, want er is nog maar een algemeen aanvaarde mening. In het Duits heb je de uitspraak de “heersende mening is de mening van de heersers”, nu heeft Nederland natuurlijk volgens de “heersende mening” geen heersers, maar je zou deze kaste ook overheid, of “democratisch” gekozen bestuur kunnen noemen.
Het is belangrijk dat mensen uit een veelvoud van meningen kunnen kiezen en zich daaruit dan later een eigen mening vormen. Als je dat nooit hebt geleerd vindt er een soort collectieve hersenspoeling plaats. Het is nu al zo dat er over bepaalde thema’s nog maar een goedgekeurde mening mag worden uitgesproken. Ook de wetenschappelijke discussie, die hoognodig is om dankzij denkbeelden van anderen op nieuwe ideeën te komen wordt uitgebannen.
Er is dus de officiële mening en dan zijn er natuurlijk nog de alternatieve media. Maar ook daarvoor geldt, sommige stellingen zijn onzin en andere zijn het overdenken beslist waard. Zelfs mensen die de officiële media geen geloof meer schenken, begaan de denkfout: “het staat op Youtube of bij een ander alternatief medium, het zal dus wel kloppen”. Vooral de social media doen momenteel hun uiterste best om onwelgevallige meningen te filteren, maar door bepaalde denkbeelden ontoegankelijk te maken, ontstaat er ook een tegenbeweging die denkt: “deze inhoud is verwijderd, daar zal beslist iets waars aan zijn”.
Maar de stelling: “alles wat de officiële media beweren, is gelogen en alles wat de alternatieve media verkondigen is waar”, gaat beslist niet op. Ik heb zelf ook de neiging om iets dat door internet op de een of andere manier wordt verziekt, als “waarder” te beschouwen, dan wat ik in de krant lees. Maar dan moet je je afvragen: “klopt dit wel” en zelf op onderzoek uitgaan.
Op diverse websites kan je de meest groteske ideeën tegen komen. Zo heb ik laatst gelezen dat Hitler niet 1945 in Berlijn zelfmoord heeft gepleegd, maar naar Argentinië gevlucht is en daar samen met Eva Braun een dochter heeft voortgebracht met de mooie voornaam Angela. Zij is nu bondskanselier van Duitsland. Ik vraag me dan meteen af “hoe komt iemand erbij?”. Maar als je in de overtuiging leeft “alles in de alternatieve media is waar”, dan maak je deze stap niet meer.
Dit soort indoctrinatie – officiële media = leugen, alternatieve media = waarheid – is heel gevaarlijk, want daardoor wordt het eigen gezond verstand uitgeschakeld.
In de toekomst zullen de opinies steeds verdergaand bepaald worden door algoritmes, afwijkende meningen worden simpelweg niet meer aangeboden. Meningen zullen bepaald worden door KI’s, en daaruit resulteert dan de absurde situatie dat een 200 jaar oude tekst aangemerkt wordt als hate-speech.
Ik zou willen eindigen met een gedachtegang van Rudolf Steiner:
Hij was in afwijking van de algemene overtuigingen van mening, dat alle kennis die binnen de verschillende spirituele genootschappen bestond, zonder enige beperking absoluut openbaar zouden moeten worden gemaakt. Hij vond dat de mensheid hiervoor rijp was. Dit was voor diverse spirituele genootschappen een grote bedreiging, immers dit leidde tot autoriteitsverlies. Zou men bepaalde kennis niet delen, dan zou deze kennis, zo Steiner, alleen voor eigen belangen worden ingezet, wat dan weer onder de noemer van zwarte magie te begrijpen is.(1)Wat er tegenwoordig in de zogenaamde wetenschappelijke discussie gaande is, mag ook wel als een soort zwarte magie worden gezien. Als je geen professor in de virologie bent, heb je geen recht van spreken. En zelfs dan mag er alleen gezegd worden wat in het actuele narratief passt.
Steiner riep altijd weer op om hem niet te geloven, maar zelf op onderzoek uit te gaan. De vrije individuele ontwikkeling en het eigen gevormde individuele inzicht was een groot streven. Onder het motto: Zonder inzicht geen vrijheid.
Voetnoten
