De volgende tekst verscheen in de
nieuwsbrief van Meer Democratie
Bijna drie maanden na de verkiezingen is de kabinetsformatie in een doodlopende steeg beland. Er zijn zeker 4 tot 5 partijen nodig voor een meerderheid, maar doordat veel partijen elkaar uitsluiten, is er nog geen begin van zicht op een oplossing.
Tegelijk is er behoefte om snel aan het werk te gaan om het land uit de coronacrisis te leiden. En wordt van alle kanten gevraagd om een nieuwe bestuurscultuur met meer tegenmacht tegen de regeringsbureaucratie, die de afgelopen decennia enorm aan invloed heeft gewonnen.
Er is een uitweg uit deze impasse die aan beide eisen tegemoet komt: een minderheidskabinet. Deze werkt met een regeerakkoord op hoofdlijnen en kan snel worden samengesteld. Nog belangrijker: een minderheidskabinet geeft een stevige impuls aan het open democratische debat en herstelt de macht van het parlement tegenover de regering en het ambtenarenapparaat.
Teken nu voor een minderheidsregering en een nieuwe democratische cultuur!
We zijn in Nederland gewend geraakt aan meerderheidscoalities die het beleid in het regeerakkoord tot in detail voor de volle 4 jaar vastleggen. Deze regeerakoorden worden achter gesloten deuren gemaakt door een handvol partijgetrouwen, met grote invloed van lobbyisten en machtige belangenorganisaties die het oor van de toppolitici hebben. Alle grote compromissen zijn dan al binnenskamers gesloten nog voordat het openbare parlementaire en maatschappelijke debat op gang komt.
Dit slaat het open debat in de Tweede Kamer en in de samenleving dood. Want de uitkomst staat al bij voorbaat vast. Het maakt Kamerdebatten te vaak tot toneelspel. Oppositiepartijen zitten er te vaak voor spek en bonen bij. De uitruil van wensen tijdens de kabinetsformatie betekent daarbovenop dat coalitiepartijen regelmatig beleid verdedigen waar zij eigenlijk helemaal niet achterstaan. Denk aan D66 dat voor de verkiezingen van 2017 nog pal stond voor het raadgevend referendum, maar na de verkiezingen opeens vurig de afschaffing bepleitte. En zie de Kamerfracties die gedrag van hun coalitiegenoten tegen heug en meug slikken om het kabinet maar overeind te houden. Dat maakt de politiek ongeloofwaardig voor burgers.
Een minderheidskabinet legt alleen de algemene richting van het beleid vast. Ze heeft het vertrouwen van een Kamermeerderheid nodig om aan de slag te gaan, maar meer niet. Vervolgens moet elk beleidsvoorstel en elke wet een eigen – steeds wisselende – meerderheid vinden. Het kabinet moet dan per onderwerp onderhandelen met de hele Tweede Kamer. Het parlementaire debat wordt dan een echte open discussie op argumenten en de Tweede Kamer wint aan tegenmacht.
Oppositiepartijen kunnen dan volop meeregeren. Dat is terecht, want ook zij hebben een mandaat van veel kiezers gekregen. Bovendien wordt hun inbreng constructiever. Want als oppositiepartijen bij voorbaat weten dat hun inbreng toch kansloos is, dan is de neiging groot om vooral oppositie te voeren om het oppositie voeren.
Samen met de invoering van bindende referenda en volksinitiatieven is zo’n minderheidskabinet een krachtige manier om een nieuwe bestuurscultuur te creëren en de tegenmacht van het parlement tegenover de regering te vergroten.
Teken nu voor een minderheidsregering en meer tegenmacht!
Met democratische groeten,
namens het hele team
Niesco Dubbelboer
Arjen Nijeboer
Sasha Trifkovic
